Thực hiện Chương trình ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại trong quản lý, điều tra, giám sát tài nguyên rừng. Năm 2025, Ban Quản lý Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt (Khu BTTN Pù Hoạt) đã triển khai Chương trình sử dụng bẫy ảnh (Camera traps), kết hợp với việc ứng dụng các mô hình thống kê tiên tiến là Occupancy Modeling trong phần mềm MARK để nghiên cứu nhằm điều tra, giám sát và đánh giá hiện trạng các loài động vật hoang dã tại Khu BTTN Pù Hoạt.

Chương đình đã được tiến hành với 120 bẫy ảnh lắp đặt trên 60 điểm được phân bố theo hệ thống và trải đều trên các sinh cảnh đặc trưng của Khu bảo tồn. Sau thời gian triển khai hơn 02 tháng, bước đầu đã thu nhận được nhiều kết quả khả quan về đa dạng sinh học của khu hệ động vật tại Khu BTTN Pù Hoạt, hình ảnh trong tự nhiên của nhiều loài động vật quý hiếm đã đực ghi nhận.

Điều đặc biệt nhất từ kết quả điều tra, nghiên cứu bằng công nghệ bẫy ảnh, lần đầu tiên đã ghi nhận được hình ảnh loài Beo Lửa (Catopuma temminckii, Vigors & Horsfield, 1827) trong rừng tự nhiên tại Khu BTTN Pù Hoạt. Đây là loài đặc biệt quý hiếm và có giá trị bảo tồn rất cao, đang hết sức được quan tâm bảo vệ.

Hình ảnh loài beo lửa được ghi nhận qua bẫy ảnh của Khu BTTN Pù Hoạt

Theo Sách Đỏ của Việt Nam, loài Beo Lửa (Catopuma temminckii, Vigors & Horsfield, 1827) được xếp vào nhóm CR (Critically Endangered) - nhóm cực kỳ nguy cấp. Nhóm này gồm những loài đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cực cao trong tự nhiên và cần các biện pháp bảo tồn khẩn cấp để tránh bị biến mất vĩnh viễn.

Theo các dữ liệu khoa học, loài này phân bố rộng nhưng cực kỳ hiếm gặp, kích cỡ quẩn thể ước tính bị suy giảm > 80 % trong vòng 30 năm qua do mất sinh cảnh sống và bị săn bắt cạn kiệt. Kích cỡ quần thể ở Việt Nam ước tính < 250 và số lượng cá thể trưởng thành của mỗi tiểu quần thể < 50. Hiện nay, ở Miền Bắc chỉ mới ghi nhận một số địa phương còn có phân bố của loài Beo Lửa (Catopuma temminckii, Vigors & Horsfield, 1827). Cụ thể: Yên Bái (Mù Cang Chải), Lào Cai (Hoàng Liên, Văn Bàn), Sơn La (Mường La, Sốp Cộp), Hoà Bình (Thượng Tiến), Thanh Hoá (Xuân Liên), Hà Tĩnh (Rào Àn), Quảng Bình (Phong Nha - Kẻ Bàng), Quảng Nam (Sông Thanh), ở tỉnh Nghệ An ghi nhận phân bố ở Pù Hoạt (Theo Đặng Ngọc Cần và cs. 2008).

Beo Lửa (Catopuma temminckii, Vigors & Horsfield, 1827) có tên trong Phụ lục I CITES, Nghị định số 64/2019/NĐ-CP và Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Theo đánh giá của các nhà khoa học, loài này hiện nay nguy cơ bị đe doạ tuyệt chủng trong tự nhiên rất cao.

Trong thời gian ngắn với số lượng bẫy ảnh đang còn hạn chế, nhưng việc ghi nhận được hình ảnh loài Beo Lửa (Catopuma temminckii, Vigors & Horsfield, 1827) trong rừng tự nhiên tại Khu BTTN Pù Hoạt có ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học.

Thứ nhất, đây là lần đầu tiên ghi nhận hình ảnh loài này ngoài tự nhiên, khẳng định chắc chắn sự phân bố, tồn tại của loài này tại Khu BTTN Pù Hoạt. Kết quả này là cơ sở khoa học bổ sung và củng cố các dữ liệu khoa học trước đó.

Thứ hai, đây là dấu hiệu tích cực, phản ánh giá trị đa dạng sinh học của Khu BTTN Pù Hoạt và những nỗ lực của đơn vị và chính quyền địa phương để bảo tồn các giá trị này.

Với việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số vào các hoạt động quản lý, điều tra, giám sát và đánh giá tài nguyên rừng; với các nguồn lực được đầu tư, chúng tôi hy vọng thời gian tới nhiều loài động vật quý hiếm sẽ tiếp tục được ghi nhận, góp phần khẳng định giá trị đa dạng của Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Hoạt, đồng thời đơn vị có những định hướng chiến lược nhằm bảo tồn hiệu quả đa dạng sinh học trên địa bàn.

Nguyễn Văn Sinh