Khu bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Pù Hoạt được biết đến là một trong 3 khu rừng đặc dụng nằm trong Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, có vị trí địa lý nằm giáp danh với biên giới Việt – Lào trên những sườn núi thấp đến cao, đỉnh cao nhất là Pù Hoạt với 2.457 m so với mặt nước biển. Khu BTTN Pù Hoạt được đánh giá là một trong những khu bảo tồn có diện tích rừng tự nhiên lớn nhất của Việt Nam, có các giá trị đa dạng sinh học cao chứa đựng nhiều hệ sinh thái, cảnh quan đẹp, đa dạng các loài với nhiều loài động, thực vật quý hiếm và đặc hữu. Hiện đã ghi nhận được 2.425 loài thực vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm, đặc hữu, có giá trị kinh tế và dược liệu cao. Về động vật, đã xác định được 1.315 loài, trong đó nhiều loài thú, chim, bò sát, lưỡng cư nằm trong Sách Đỏ Việt Nam và Danh lục đỏ IUCN, bao gồm cả các loài đặc hữu, nguy cấp như sao la, mang lớn, vượn đen má trắng. Khu vực có vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, điều tiết nguồn nước, bảo tồn nguồn gen quý và phục vụ nghiên cứu khoa học, phát triển sinh kế cộng đồng. Tuy nhiên, công tác quản lý và bảo vệ khối tài sản thiên nhiên vô giá này đang đối mặt với nhiều thách thức: từ diện tích rộng lớn, địa hình phức tạp, nguồn nhân lực hạn chế, đến áp lực từ biến đổi khí hậu và các hoạt động dân sinh. Nhận thức rõ những khó khăn này và tầm quan trọng của việc bảo vệ hiệu quả diện tích rừng hiện có, việc tìm kiếm và ứng dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến trở thành ưu tiên hàng đầu. Đây được xem là hướng đi đột phá, giúp nâng cao hiệu quả quản lý, điều tra, giám sát tài nguyên rừng và đa dạng sinh học một cách khoa học, chính xác và tiết kiệm nguồn lực.

Rừng Khu BTTN Pù Hoạt

Ngày 22/9/2025, Ban quản lý Khu BTTN Pù Hoạt phối hợp với đơn vị tư vấn Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Dịch vụ Khoa học Công nghệ Hải An tổ chức lớp tập huấn nghiệp vụ cho các cán bộ Khu bảo tồn về sử dụng bẫy ảnh kết hợp Trí tuệ Nhân tạo (AI) trên nền tảng Wildlife Insights và phần mềm thống kê MARK (Occupancy Modeling). Đây là một trong những hoạt động thuộc nhiệm vụ Ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại trong quản lý, điều tra, giám sát tài nguyên rừng. Hội thảo tập huấn được tổ chức với mục đích trang bị kiến thức, nâng cao kỹ năng phân tích, xử lý và quản lý dữ liệu đa dạng sinh học cho cán bộ kỹ thuật; đồng thời tạo cơ hội để cán bộ Khu bảo tồn tiếp cận, làm chủ các công cụ công nghệ hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn thiên nhiên, quản lý tài nguyên rừng và nghiên cứu khoa học tại Pù Hoạt.

Khóa tập huấn đã tập trung trang bị cho các cán bộ quản lý rừng những kiến thức và kỹ năng để khai thác tối đa lợi ích từ các công cụ công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, cụ thể:

- Tập huấn, chuyển giao công nghệ: kỹ năng khảo sát, lựa chọn vị trí lắp đặt bẫy ảnh; quy trình lắp đặt và bảo trì thiết bị; các nguyên tắc cơ bản về xử lý dữ liệu và sử dụng nền tảng công nghệ (như Wildlife Insights); và giới thiệu về các phương pháp phân tích thống kê.

- Xây dựng kế hoạch chi tiết: Cùng với cán bộ khu bảo tồn, xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết cho các giai đoạn tiếp theo của dự án, bao gồm lịch trình khảo sát, số lượng và vị trí bẫy ảnh, và thời gian thu thập dữ liệu.

Các học viên thực hành cài đặt thông số cho bẫy ảnh

Thực hành tại hiện trường

Kết quả của khóa tập huấn không chỉ dừng lại ở việc nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ Ban quản lý Khu BTTN Pù Hoạt. Quan trọng hơn, sự kiện này mở ra cơ hội ứng dụng mạnh mẽ công nghệ hiện đại vào thực tiễn công tác quản lý rừng, góp phần quan trọng vào nỗ lực bảo tồn thiên nhiên và phát triển tài nguyên rừng một cách bền vững tại địa phương, đặc biệt là bảo vệ sự toàn vẹn của Ban quản lý Khu BTTN Pù Hoạt.

Đây là bước đi quan trọng, tạo nền tảng cho quá trình chuyển đổi số trong quản lý tài nguyên rừng. Trong tương lai, Khu BTTN Pù Hoạt sẽ tiếp tục nghiên cứu áp dụng thêm các giải pháp hiện đại như hệ thống cảnh báo sớm cháy rừng, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nhận dạng loài và giám sát trực tuyến. Việc kết hợp công nghệ tiên tiến với kinh nghiệm thực tiễn và tri thức bản địa không chỉ nâng cao hiệu quả bảo tồn mà còn góp phần khẳng định vai trò của Pù Hoạt là một trong những “lá phổi xanh” quan trọng của miền Tây Nghệ An.

Thái Khắc Hiếu